Đặc điểm của văn học Việt Nam trong nửa đầu thế kỷ 19 là gì?

Hoàn cảnh lịch sử vẻ vang giai đoạn từ cuối thế kỉ XVIII cho tới nửa đầu thế kỉ XIX

- Đất nước đem dịch chuyển vị nội chiến phong con kiến và bão táp trào lưu dân cày khởi nghĩa tuy nhiên đỉnh điểm là khởi nghĩa Tây Sơn.
- Chế phỏng phong con kiến lên đường kể từ rủi ro khủng hoảng cho tới suy thoái và khủng hoảng.
- Khi trào lưu Tây Sơn giảm sút, triều Nguyễn phục sinh cơ chế phong con kiến chuyên nghiệp chế.
- Đất nước ở trước tác hại lấn chiếm của thực dân Pháp.

Đặc điểm của văn học tập VN vô nửa đầu thế kỉ 19

- Văn học tập trở nên tân tiến vượt lên bậc, đó là thời gian trở nên tân tiến bùng cháy rực rỡ khắc ghi bước trưởng thành và cứng cáp trọn vẹn của văn học tập trung đại VN, được ca tụng là tiến độ văn học tập truyền thống.
- Sự xuất hiện nay của trào lưu nhân đạo căn nhà nghĩa, quan tâm cho tới trái đất thông thường, khắc ghi yêu sách quyền sinh sống, quyền hưởng trọn niềm hạnh phúc lứa song.
+ Nổi nhảy là lời nói yêu sách quyền sinh sống, yêu sách niềm hạnh phúc và đấu tranh giành giải hòa trái đất, nhất là kẻ phụ phái nữ.
+ Những kiệt tác tiêu biểu vượt trội là Chinh phụ dìm (nguyên tác chữ Hán của Đặng Trần Côn), Cung ân oán dìm khúc của Nguyễn Gia Thiều, thơ Hồ Xuân Hương, thơ Bà Huyện Thanh Quan, Hoàng Lê nhất thống chí của Ngô gia văn phái...
+ Nguyễn Du với những tập dượt thơ chữ Hán và nhất là siêu phẩm Truyện Kiều là đỉnh tối đa của văn học tập trung đại VN.
+ Thơ văn Nguyễn Công Trứ, Cao tì Quát... vẫn nối tiếp ý thức nhân đạo truyền thống lịch sử tuy nhiên đôi khi phía nhiều vô trái đất tình thương riêng lẻ và ý thức cá thể của trái đất.
- Văn học tập trở nên tân tiến mạnh cả về văn xuôi và văn vần, cả văn học tập chữ Hán và chữ Nôm. Địa vị văn học tập chữ Nôm và những phân mục văn học tập dân tộc bản địa như thơ Nôm ghi chép theo gót thể Đường luật, dìm khúc ghi chép theo gót thể tuy nhiên thất lục chén bát, truyện thơ ghi chép theo gót thể lục chén bát... được xác định và đạt cho tới đỉnh điểm.
- Văn xuôi tự động sự chữ Hán cũng đạt được những trở nên tựu thẩm mỹ và nghệ thuật rộng lớn, tè thuyết chương hồi với Hoàng Lê nhất thống chí (Ngô gia văn phái); thể kí với Thượng kinh kí sự (Lê Hữu Trác), Vũ trung tùy cây bút (Phạm Đình Hổ)...

Các người sáng tác, kiệt tác tiêu biểu vượt trội vô giai đoạn cuối thế kỉ XVIII cho tới nửa đầu thế kỉ XIX

Cung ân oán dìm khúc - Nguyễn Gia Thiều

Cung ân oán dìm khúc hay gọi tắt là Cung oán là kiệt tác kiệt xuất của Nguyễn Gia Thiều, được ghi chép bằng văn bản Nôm, bao gồm 356 câu thơ tuân theo thể tuy nhiên thất lục chén bát. 

Cung ân oán dìm khúc là bài bác ca bi ai của những người cung phái nữ tài giỏi sắc, khi đầu được căn nhà vua yêu thương chuộng, ân ái rất là nồng dịu thắm thiết tuy nhiên chẳng bao lâu đã biết thành ruồng vứt. Tại vô cung, nường xót thương mang đến thân thuộc phận bản thân và ân oán trách móc căn nhà vua tệ bạc "chơi hoa mang đến rữa nhụy dần dần lại thôi". Cung phái nữ khát khao ham muốn "đạp tiêu xài chống tuy nhiên ra" nhằm quay trở lại với cảnh đời "cục mịch căn nhà quê" thuở trước, tuy nhiên nường vẫn nối tiếp bị kìm hãm vô hoàng cung vàng son, vô nỗi đau buồn thảm sầu và ân oán hờn hóa học chứa chấp. Cuối nằm trong, nường vẫn khát khao mang đến những cuộc ân ái rất ít Khi xưa "giọt mưa cửu hạn còn mơ cho tới rày", vẫn mong đợi được căn nhà vua đoái hoài cho tới vô nỗi niềm vô vọng.
Cung ân oán dìm khúc là giờ thét ân oán hờn của một trang phái nữ lưu cáo giác và phản kháng cơ chế phong con kiến vẫn xử thế phũ phàng độc ác so với phẩm giá chỉ và những tình thương vô sáng sủa, cao quý của những người phụ phái nữ. Bài dìm còn minh chứng đã cho chúng ta biết "bọn đại quý tộc vẫn không thể tin vào đạo trị quốc của phòng nho nữa".
Giá trị nghệ thuật: 
- Ngôn ngữ vô Cung ân oán dìm khúc rất là tài hoa, đài những, tinh ma xảo và nhuần nhuỵ, sử dụng nhiều chữ Hán và kỳ tích, điển cố như: bão vàng hiu hắt, giá buốt ngắt như đồng, thân thuộc phù thế, mùi hương tục lụy, bùi nhùi phú quý, mồi nhử vinh hoa, cánh buồm bể thiến, hoa chúm chím xin chào, cợt bới ghẹt mai, thánh thót cung đàn, rủ rỉ giờ địch, nóng bức điệu, tái tê lòng, má phấn chon chót, lặng lẽ cái bóng, hồn bướm vẩn vơ, dế ran ri rỉ, quyên kêu sa sả...
- Câu thơ vô Cung ân oán dìm khúc được đẽo gọt đến mức độ tuyệt xảo, âm điệu khía cạnh và kinh hoàng, sử dụng nhiều ngoa ngữ; từng câu thơ như dao tương khắc vấp vô đá tạo nên tuyệt vời quan trọng mạnh mẽ và uy lực.
- Thể thơ tuy nhiên thất lục chén bát thực hiện mang đến giai điệu của Cung ân oán dìm khúc rất là réo rắt vị sự hòa thanh của nhị vần trắc ở nhị câu 7 (nghe gay gắt) và sự hòa thôi ở nhị câu 6 - 8 (nghe êm dịu nhẹ nhàng hơn).

Chinh phụ dìm - Đặng Trần Côn

Chinh phụ ngâm, còn mang tên không giống là Chinh phụ dìm khúc là kiệt tác văn vần của Đặng Trần Côn, thành lập trong vòng năm 1741 tiến độ sơ kỳ Cảnh Hưng và về sau được rất nhiều người dịch rời khỏi thơ Nôm. Đây là đua phẩm hầu hết ghi chép theo gót lối tập dượt cổ, lâu năm 476 câu thơ.

Chinh phụ dìm đem mẫu mã là 1 câu nói. độc thoại tâm tư tuy nhiên vai chủ yếu, cũng chính là vai độc nhất đứng rời khỏi độc thoại vô truyện là 1 người phu nhân đem ck nhập cuộc trận đánh tự triều đình phong con kiến đề xướng, kể về nỗi khổ sở, nỗi đơn độc buồn tủi cần xa xăm ck.
Hoàn cảnh cuộc chiến tranh khốc liệt, căn nhà vua truyền hịch lôi kéo người xem nhập cuộc chiến cuộc, nường chinh phụ tưởng tượng cảnh ck nường lên lối phò vua hùn nước, rời khỏi lên đường với quyết tâm giành một loạt trở nên trì dưng vua, kiêu hùng vô cái chiến bào thắm đỏ tía và cưỡi con cái ngựa sắc Trắng như tuyết.
Cuộc tiễn biệt fake lưu luyến kết đốc, người chinh phụ quay trở lại khuê chống và tưởng tượng rời khỏi cảnh sinh sống của ck điểm chiến địa. Những xúc cảm về một hình hình họa "lẫm liệt" của ck phút chia tay đã dần dần lù mù nhòe, thay cho thế vô này đó là nỗi sợ hãi kinh hoảng quyết liệt về số phận của ck thân thuộc mặt trận quyết liệt, lênh láng oan hồn tử khí và niềm khổ đau khôn ngoan nguôi về thân thuộc phận đơn cái của bạn dạng thân thuộc.
Tâm trạng chán ngán Khi dò thám ck vô nằm mê tuy nhiên nằm mê lại buồn rộng lớn, thứ tự giở kỷ vật của ck khao khát dò thám chút yên ủi tuy nhiên sự yên ủi chỉ le lói, thấy thân thuộc phận của tớ ko vị chim muông, cây xanh đem song ngay tắp lự cành. Người chinh phụ chán chường và vô vọng, không còn ham muốn thao tác làm việc, biếng lơi make up, ngày tối khẩn cầu khao khát được sinh sống niềm hạnh phúc nằm trong ck. Khúc dìm kết đốc vị tưởng tượng của những người chinh phụ về ngày ck thành công quay trở lại thân thuộc bóng cờ và giờ hát khải trả, được căn nhà vua ban thưởng và nằm trong nường sinh sống niềm hạnh phúc vô thanh thản, yên ổn ả.
Ra đời vô toàn cảnh trào lưu dân cày khởi nghĩa kháng triều đình phong con kiến nửa thời điểm đầu thế kỷ 18 đang được kéo lên mạnh mẽ và uy lực, Chinh phụ dìm đang trở thành lời nói nhắc đến trận đánh tranh giành phi nghĩa tự giang sơn phong con kiến Lê – Trịnh phân phát động khi bấy giờ nhằm mục đích đàn áp những cuộc khởi nghĩa dân cày. Giá trị nhân đạo thâm thúy, xác định sự phi nghĩa của cuộc chiến tranh so với cuộc sống đời thường thông thường giản dị của trái đất. 
Giá trị nghệ thuật: 
- Bút pháp ước lệ đại diện được nâng tầm Khi Đặng Trần Côn vẫn sàng lọc kể từ kho báu văn thơ chữ Hán cổ rời khỏi những câu tương thích nhất với ý tứ của tớ và dụng công bố trí trở nên kết cấu hoàn hảo, như 1 tạo nên mới nhất mẻ.
- Thể thơ kể từ được Đặng Trần Côn dùng nhiều nhạc tính, tiết tấu biến đổi sống động tùy đòi hỏi của nội dung.
- Bản dịch hiện nay hành vẫn đẩy mạnh những ưu thế vốn liếng đem của vẹn toàn tác, và gạn thanh lọc cả những trở nên tựu của những bạn dạng dịch trước cơ, dùng ưu thế của thể thơ tuy nhiên thất lục chén bát, vẫn vươn cho tới một tạo nên tài tình vị ngữ điệu vô sáng sủa văn minh, kết cấu thanh vận khôn khéo, láy âm điệp chữ tinh xảo, gieo vô lòng fan hâm mộ dư âm xao xuyến một vừa hai phải thân thuộc một vừa hai phải nhiều mẫu mã và đa số khi nào thì cũng tạo nên được hiệu suất cao thẩm mỹ và làm đẹp.

Hoàng Lê nhất thống chí - Ngô Gia Văn Phái

Hoàng Lê nhất thống chí, hoặc An Nam nhất thống chí, hoặc Lê quý nước ngoài sử là cuốn tè thuyết văn xuôi ghi chép bằng văn bản Hán, trực thuộc cỗ Ngô gia văn phái tùng thư của những người sáng tác nằm trong dòng tộc Ngô Thì ở thôn Tả Thanh Oai, thị xã Thanh Oai, thủ đô hà nội. Tác phẩm được ghi chép bên dưới dạng chương hồi, bao gồm 17 hồi.

Tác phẩm hầu hết phản ánh cuộc tranh giành chấp quyền lực tối cao trong số những tập đoàn lớn phong con kiến thời Lê mạt và trào lưu Tây Sơn.
Tác phẩm mô tả khoảng chừng rộng lớn 30 năm thời điểm cuối thế kỷ 18, kể từ Khi Trịnh Sâm đăng vương chúa (1767) đến thời điểm Nguyễn Ánh đăng vương vua (1802). Đây đó là tiến độ thật nhiều dịch chuyển vô lịch sử vẻ vang VN, cả tổ chức cơ cấu xã hội phong con kiến với mọi hình dáng ý thức, tư tưởng, đạo đức nghề nghiệp... đa số bị hòn đảo lộn và rung rinh fake hoàn toàn.
Tác phẩm đem một trong những tình tiết hỏng cấu, song vẫn tế bào mô tả khá sống động về những dịch chuyển vô xã hội phong con kiến thời điểm cuối thế kỷ 18, phản ánh phần này cuộc sống đời thường của dân chúng thời Lê mạt: cuộc sống đời thường không tồn tại trật tự động, ko an toàn và đáng tin cậy, ko hạnh phúc trước nàn binh hỏa và nàn đói.
Giá trị nghệ thuật: 
- Tác phẩm ko không thay đổi đua pháp truyền thống của phân mục như tế bào mô tả nước ngoài hình anh hùng theo gót lối đại diện, ước lệ, tuy nhiên đem những điểm lưu ý được những căn nhà phân tích review là đậm sắc thái của VN.
- Ngôn ngữ vô kiệt tác là ngữ điệu động, đem phong thái lối phát biểu dân lừa lọc nhiều hình tượng, đôi lúc đem phô trương, phóng đại vui nhộn, không xẩy ra bó buộc theo gót khuôn của Hán học tập.
- Xây dựng được những anh hùng điển hình nổi bật nhiều mẫu mã, một vừa hai phải bao quát một vừa hai phải thâm thúy.

Thơ Nguyễn Du với đỉnh điểm là Truyện Kiều

Truyện Kiều là một truyện thơ của đại đua hào Nguyễn Du. Đây sẽ là truyện thơ có tiếng nhất và xét vô sản phẩm tầm cỡ vô văn học tập VN, kiệt tác được ghi chép bằng văn bản Nôm, theo gót thể lục chén bát, bao gồm 3.254 câu.
Truyện Kiều là tranh ảnh thực tế về một xã hội bất công, tàn bạo, là lời nói bi cảm trước số phận thảm kịch của trái đất, lời nói lên án, cáo giác những quyền lực xấu xí, lời nói xác định, tôn vinh tài năng, phẩm hóa học và những khát vọng chân chủ yếu của trái đất như khát vọng về quyền sinh sống, khát vọng tự tại, công lí, khát vọng tình thương, niềm hạnh phúc.
Nội dung chủ yếu của truyện xoay xung quanh quãng đời phiêu dạt sau thời điểm cung cấp bản thân chuộc phụ vương của Thúy Kiều, anh hùng chủ yếu vô truyện, một cô nàng "sắc nước mùi hương trời" và tài giỏi "cầm kỳ đua họa".
Giá trị nội dung: 
- Giá trị nhân đạo: Đề cao tự tại, ước mơ đẹp mắt về tình yêu; khát vọng công lí, khát vọng về quyền sinh sống... Ca ngợi phẩm hóa học trái đất (Kiều: Đẹp, tài, trí, hiếu hạnh, trung hậu, vị tha)
- Giá trị hiện nay thực: Bức tranh giành thực tế về một xã hội bất công. Tiếng phát biểu lên án, cáo giác những quyền lực tàn bạo giày đạp lên quyền sinh sống của trái đất.
Giá trị nghệ thuật: 
- Tác phẩm là việc kết tinh ma trở nên tựu thẩm mỹ và nghệ thuật văn học tập dân tộc bản địa bên trên những góc nhìn ngữ điệu, phân mục.
- Với Truyện Kiều, ngữ điệu văn học tập dân tộc bản địa và thể thơ lục chén bát vẫn đạt cho tới đỉnh điểm bùng cháy rực rỡ.
- Với Truyện Kiều, thẩm mỹ và nghệ thuật tự động sự vẫn đem bước trở nên tân tiến vượt lên bạc, kể từ thẩm mỹ và nghệ thuật dẫn chuyện cho tới thẩm mỹ và nghệ thuật mô tả vạn vật thiên nhiên, tương khắc họa tính cơ hội và mô tả tâm lí trái đất.

Cao tì Quát, Nguyễn Công Trứ

Cao tì Quát, Nguyễn Công Trứ là nhị cây đại thụ ở tiến độ cuối vẫn nối tiếp ý thức nhân đạo vẫn thể hiện cái tôi, tình thương riêng lẻ. 
Là nhị thi sĩ tiêu biểu vượt trội nhất mang đến nền thơ VN nửa đầu thế kỉ XIX, điểm khác lạ hay thấy nhất ở nhị thi sĩ là Nguyễn Công Trứ hầu hết sáng sủa tác bằng văn bản Nôm thì đa số sáng sủa tác của Cao tì Quát được ghi chép bằng văn bản Hán. Không nói đến sự khác lạ về ngữ điệu - văn tự động, tất cả chúng ta đơn giản và dễ dàng thấy những đường nét công cộng vô ý kiến đời, nhìn bản thân của nhị người sáng tác. Nguyễn Công Trứ trình thôn một ý niệm sinh sống khá táo tợn, ngông nghênh, “ngất ngưởng” của một trái đất tuy nhiên cuộc sống tuy rằng nhiều thăng trầm vô “hoạn hải phụ thân đào” tuy nhiên nhìn bao quát là thành công. Cao tì Quát lại tự động thể hiện nay tầm nhìn tiến bộ cỗ bản thân qua chuyện một khoảnh tương khắc tự nhiên bên trên tuyến đường “dương trình hiệu lực” lắm cay chua, xa xăm kỳ lạ.
Cả nhị thi sĩ, vô nhị chủ đề đặc biệt không giống nhau, nhị tư thế không giống nhau đều thể hiện nay những đường nét mới nhất vô ý kiến cuộc sống đời thường. Nguyễn Công Trứ đem ý kiến riêng rẽ về cuộc sống, phẩm hóa học của bạn dạng thân thuộc, vượt qua bên trên từng buộc ràng, thói tục tầm thông thường. Cao tì Quát vô một đua phẩm đem đặc thù kí sự sứ trình vẫn thể hiện nay một ý kiến mới nhất mẻ rộng lớn cởi về tình thương và niềm hạnh phúc phu nhân ck, tiêu thụ công bình so với những biểu thị mới lạ với văn hóa truyền thống truyền thống lịch sử. Cả nhị thi sĩ vẫn thể hiện nay sự trỗi dậy trở nên tân tiến của ý thức cá thể, dám vượt lên thoát khỏi những phạm vi trói buộc, câu nệ của tư tưởng phong con kiến, của thiết chế xã hội chuyên nghiệp chế áp lực.